Hartproblemen bij de kat.
Hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is verreweg de meest voorkomende hartkwaal bij katten. De benaming wordt meestal afgekort tot HCM en deze benaming beschrijft in feite waar het om gaat bij deze ziekte. Hypertrofie=toename, cardio=hart, myo=spier, pathie=aandoening. Dus een hartspieraandoening waarbij de spier in massa toeneemt.
Het hart is een holle spier, en als de spiermassa toeneemt, dan worden de wanden van het hart dikker. Bij de kat wordt het hart zelf bij HCM niet of nauwelijks groter, de toename zit hem echt in de spierwanden. Hierdoor wordt de inhoud van het hart steeds kleiner, zodat er per samentrekking van het hart steeds minder bloed kan worden rondgepompt.
Om dit te compenseren gaat de hartfrequentie omhoog. De verdikte hartspier laat zich steeds moeilijker vullen omdat de spierwanden steviger en minder elastisch worden. Hierdoor neemt de bloeddruk in de linker boezem en de longcirculatie toe, wat leidt tot stuwing in de longen: longoedeem en/of vocht in de borstholte.
De linker boezem wordt ook groter en er kunnen daar bloedstolsels ontstaan die trombose kunnen veroorzaken als ze de circulatie in schieten. Bij trombose lopen deze stolsels vast waar de aorta vertakt naar kleinere vaten. Bij de kat gebeurt dit vrijwel altijd daar waar de aorta vertakt naar de achterpoten.
Oorzaak van HCM is erfelijke aanleg (zie preventie hieronder), maar bepaalde ziektebeelden van de kat kunnen het hart dusdanig belasten dat een beeld ontstaat dat lijkt op HCM. Deze ziektebeelden zijn met name hyperthyreoïdie, maar ook hoge bloeddruk, wat kan voorkomen bij nierproblemen.
Symptomen:
Katten met HCM kunnen sterk wisselende klachten hebben:
•Er zijn katten met HCM die geen symptomen hebben, bij lichamelijk onderzoek ook geen hartruis.
•Er zijn katten met HCM zonder klachten, maar wel een hartruis.
•Er zijn katten met HCM die benauwdheidklachten krijgen. Hierbij zijn ze vaak sloom, eten niet of slecht, en kunnen ondertemperatuur hebben.
•Er zijn katten met HCM die nooit klachten hebben gehad, ook geen hartruis hebben, die acute hartdood krijgen zonder aanleiding.
•Er zijn katten met HCM die nooit klachten hebben gehad, ook geen hartruis hebben, die ten gevolge van een stresssituatie als een algehele narcose komen te overlijden tijdens of kort na de narcose.
•Katten met HCM kunnen trombose(zie hierboven) krijgen. Dit kan bij alle bovengenoemde dieren. Katten met trombose zijn acuut ernstig benauwd, en zijn verlamd aan de achterpoten. De achterpoten zijn slecht doorbloedt en voelen koud aan.
Katten kunnen door hun levensstijl een eventueel hartprobleem vaak lang verborgen houden. Vaak valt een probleem pas op als het dier zelfs in rust al benauwdheidklachten heeft. Dit in tegenstelling tot bij de hond met hartproblemen waar verminderd uithoudingsvermogen vaak veel eerder opvalt.
Dit betekent dat als bij een benauwde kat hartklachten worden gediagnosticeerd, de aandoening meestal in een vrij ernstig stadium is.
Kat met vocht in de borstholte. De longen met lucht zijn donker op de foto, vocht is wit. Duidelijk is te zien dat de longen hier nog maar weinig ruimte hebben door al het vocht in de borstholte.
Diagnose.
De diagnose HCM wordt gesteld aan de hand van de symptomen, lichamelijk onderzoek, röntgenonderzoek, eventueel ECG onderzoek, en echo onderzoek. Op röntgenfoto's kan het hart er normaal uitzien (!), dus dit onderzoek is niet bewijzend. Wel geeft röntgenonderzoek informatie over eventueel longoedeem en vocht in de borstholte, en kunnen we er andere oorzaken van benauwdheid mee uitsluiten. Het ECG kan aanwijzingen geven voor HCM, maar is ook niet bewijzend!
De enige manier om HCM te bewijzen is een echo onderzoek, hiermee is het afwijkende hart, en de mate van afwijking goed in beeld te brengen. Dit vraagt wel veel ervaring, dus het consulteren van een echo specialist is hiervoor gewenst.
Bij katten met HCM die benauwd zijn is het ziektebeeld meestal dusdanig duidelijk dat echo niet noodzakelijk is. Als men katten met een hartruis die geen klachten hebben wil onderzoeken op HCM dan is een echo altijd noodzakelijk.
Röntgenfoto van een kat met longoedeem. Er zit vocht (wit op de foto) in het longweefsel, wat er donkerder uit moet zien op de foto.
Behandeling.
De behandeling van benauwde katten met HCM bestaat uit vocht afdrijvende medicijnen, bloeddrukverlagende medicijnen, hartmedicatie die o.a. de frequentie omlaag brengt, en eventueel antistollingsmiddelen.
Bij acuut ernstig benauwde patiënten kan opname in een zuurstofkooi tijdelijk noodzakelijk zijn, totdat de ergste benauwdheid onder controle is.
Welke en hoeveel is uiteraard afhankelijk van de klachten, die, zoals eerder besproken, sterk wisselen. Net als bij de hartproblemen bij de hond is de medicatie bij een kat met HCM maatwerk. Een ingestelde therapie wordt na enige tijd geëvalueerd en de doseringen worden zo nodig aangepast.
Regelmatige controles zijn nodig. De prognose is wisselend, en met name afhankelijk van de ernst van de klachten.
Katten met trombose hebben een erg slechte prognose.
Als u een kat met HCM heeft en u twijfelt over de hartconditie van het dier, dan kunt u naar de ademhalingsfrequentie in rust kijken. Als uw kat, terwijl hij rustig zit of ligt, een ademhalingsfrequentie heeft van meer dan 30 per minuut, dan is er een probleem en moet u uw dierenarts consulteren. Dit gegeven kunt u ook gebruiken bij katten met een hartruis waarbij niet bekend is of ze HCM hebben, en in principe bij elke kat die in rust te snel ademt!
Preventie.
Preventie kan door dieren met HCM niet te gebruiken voor de fokkerij. Het probleem daarbij is dat het vaak zonder symptomen aanwezig is. HCM komt bij zowel raskatten als niet raskatten (de Europese Korthaar) voor.
De meest bekende raskatten waarbij HCM wordt beschreven zijn o.a. de Maine Coon, Noorse Boskat, Ragdoll, Britse Korthaar en de Sphynx. HCM is een genetische ziekte, dat wil zeggen dat er door fouten in de erfelijke aanleg een afwijking kan ontstaan. Er zijn meerdere genen bij betrokken, waarbij bij verschillende rassen verschillende genen van belang zijn voor het al dan niet ontstaan van HCM.
Er zijn tegenwoordig genetische testen beschikbaar voor HCM, die nuttig zijn om dieren te screenen voor de fokkerij. Voor de test is een simpel bloedmonster of swab van mondslijmvlies voldoende.
•Er zijn 2 genen die men kan testen voor Maine Coon katten en hun kruisingen: mutatie A31P, en mutatie A74T
•Er is een gen dat men kan testen voor Ragdoll katten en hun kruisingen: mutatie R820W.
Als een test wordt aangevraagd moet uiteraard dat gen wat voor dat ras van belang is getest worden!
De waarde van gentesten is helaas beperkt.
Omdat meerdere genen een rol kunnen spelen is een negatieve uitslag GEEN garantie dat het dier geen HCM krijgt. Omgekeerd kan bij een positieve uitslag kan het dier (gelukkig) ook klachtenvrij blijven.Alleen is de kans op problemen wel duidelijk een stuk groter.
Het enige nut van gentesten voor HCM is het uitsluiten van positieve dieren voor de fokkerij.
Voor andere rassen is nog geen betrouwbare genetische test beschikbaar. De enige manier waarop dieren gescreend kunnen worden voor de fokkerij is door middel van echo diagnostiek.
Omdat HCM zich in de loop van het leven kan ontwikkelen moet men de uitslag van de echo als momentopname beschouwen. Ook hier is een negatieve uitslag dus geen garantie dat het dier geen HCM kan krijgen. Voor deze screening is het van groot belang dat dit door een ervaren specialist gedaan wordt. een lijst met erkende specialisten voor deze echo screening is te vinden op: http://pawpeds.com/healthprogrammes/vetlist_nl.html